Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy stoi na straży Twojego zdrowia, chroni przed infekcjami. W jaki sposób można go wzmocnić? Pytanie to nabiera szczególnego znaczenia w dobie walki z COVID-19. Zróbmy ukłon w stronę naszego systemu immunologicznego i zastanówmy się, co sami możemy zrobić, aby go wesprzeć.
Po pierwsze zadbajmy o prawidłowy sen, jego długość i jakość, niedobór snu i jego zła jakość (spowodowana chociażby mikro-wybudzeniami w przebiegu obturacyjnego bezdechu sennego) sprzyja rozwojowi chorób serca, cukrzycy typu 2, otyłości, nadciśnienia tętniczego, które to zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu COVID – 19.
Po drugie pamiętajmy o zachowaniu właściwego stylu życia: właściwym odżywianiu, prawidłowej i zróżnicowanej diecie, aktywności fizycznej, najlepiej na świeżym powietrzu, ograniczeniu stresu.
Ponadto ograniczmy palenie papierosów, alkohol i kofeinę. Używki te w różnych mechanizmach negatywnie wpływają na sen, wywołując problemy z zaśnięciem, fragmentację snu, jego spłycenie, ograniczanie snu REM, czy wcześniejsze wybudzenia.
Sen i odporność są ze sobą ściśle sprzężone.
Niedobór snu osłabia układ immunologiczny i zwiększa podatność na infekcje. Infekcja nasila senność i zwiększa zapotrzebowanie na sen. W czasie infekcji więcej czasu spędzamy w stadium snu głębokiego, metabolizm jest wtedy zwolniony, więcej energii może być wykorzystane przez układ odpornościowy na zwalczanie infekcji, wywołanie gorączki. W czasie aktywnej infekcji praktycznie nie występuje sen REM.
Nasze babcie zwykły mawiać, że na przeziębienie najlepszy jest sen i wypoczynek. Czy sen może być orężem do walki z infekcjami? Może ustrzec nas przed COVID-19 lub złagodzić jego przebieg?
Jak wygląda to z naukowego punktu widzenia?
W jednym z badań 153 zdrowych ochotników raportowało długość i jakość snu w przeciągu 14 dni. Następnie osoby te objęto kwarantanną, donosowo podano im rhinowirusa i obserwowano pojawienie się objawów przeziębienia (dzień przed i 5 dni po ekspozycji na wirusa). Zaobserwowano, ze zarówno jakość, jak i długość snu istotnie wpłynęły na ryzyko wystąpienia objawów przeziębienia. U osób śpiących poniżej 7 godzin na dobę ryzyko to było 2,94 razy większe niż u osób śpiących powyżej 8 godzin na dobę.
W innym badaniu, przeanalizowano związek długości snu, problemów z nim związanych i częstotliwości występowania infekcji dróg oddechowych u 22 725 Amerykanów. W porównaniu z uczestnikami, którzy spali 7-8 h/dobę, osoby śpiące krótko (≤ 5 godzin) częściej zgłaszały infekcje górnych lub dolnych dróg oddechowych w ciągu ostatnich dni. Podobnie dorośli, którzy mieli kiedykolwiek zdiagnozowane problemy ze snem lub zgłaszali je lekarzowi, częściej zapadali na infekcje.
Jednym ze składników układu odpornościowego są limfocyty T ( jeden z rodzajów leukocytów). Obrazowo można je przedstawić jak żołnierzy stojących na straży układu odpornościowego. Prawdopodobnie w czasie snu limfocyty T przemieszczają się z krwi do węzłów chłonnych i tam „analizują” czy nie ma patogenów. Już jedna noc bez snu powoduje, że limfocyty T są mniej zdolne do uczenia się i reagowania na patogeny i do interakcji z zakażonymi komórkami. Utrata snu zmniejsza też zdolność proliferacyjną limfocytów T in vitro.
Leukocyty po wykryciu patogenów uwalniają cytokiny. Cytokiny ( białka wpływające na wzrost, proliferację i pobudzenie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej) zwykle pomagają organizować odpowiedź immunologiczną na infekcje, pobudzając inne komórki do walki. Zbyt duża produkcja cytokin prowadzi do burzy cytokin, nadmiernej reakcji związanej z ciężkimi, śmiertelnymi przypadkami COVID-19.
Wpływ snu na wydajność układu odpornościowego w odpowiedzi na szczepienie można badać mierząc poziom przeciwciał. W praktyce badanych dzieli się na grupy śpiące wystarczająco długo i śpiące krócej niż jest zalecane, podaje się szczepionkę i bada poziom wytworzonych przeciwciał. Obserwacje takie poczyniono w przypadku szczepionek przeciwko grypie, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, grypie A H1N1. Rezultaty wskazują, że osoby, u których sen został skrócony w stosunku do czasu zaleconego wytwarzają mniej przeciwciał niż osoby śpiące wystarczająco długo.
Sen wzmacnia zdolność układu odpornościowego do zapamiętywania, jak rozpoznawać i reagować na niebezpieczne antygeny.
Obserwacje te nabierają szczególnego znaczenia w dobie pandemii i masowych szczepień przeciwko COVID-19. Osoby szczepiące się powinny zadbać o właściwą długość snu na kilka nocy przed szczepieniem, jak i po nim, aby uzyskać maksymalnie możliwy poziom przeciwciał.
Właściwa ilość i jakość snu, odpowiednia dieta, aktywność na świeżym powietrzu, ograniczenie palenia i spożycia alkoholu, umiejętność zarządzania stresem, dbałość o relacje społeczne, to czynniki mające zasadnicze znaczenie na funkcjonowanie układu odpornościowego i co ważne mamy na nie wpływ. Jeżeli cierpisz na zaburzenia snu skorzystaj z porady lekarza. Kluczowa jest prawidłowa diagnostyka i wdrożone leczenie.
https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/414701
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4899278/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4531403/
https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745691620942516